لیکوال : رابندرنات ټاګور

ژباړه : ډاکټر حمیدشجاع ځاځی
و، نه و،د یو باچا په دربار کې یو ساده طوطي و . ټوله ورځ به یې سندرې ویلې او چیغې به یې وهلې . خو له زده کړې سره یی بالکل ورانه وه . دلته او هلته به الوته او ټوپونه به یې وهل . خو له تهذیب او ادب نه بالکل خبر نه و .

یوه ورځ باچا وویل چې داسې مارغه هیڅ ګټه نه لري . تل د باغونو میوې خرابوي او ډیر زیان اړوي . باچا خپل وزیر راوغوښت او حکم یې ورکړ چې د طوطي د زده کړې لپاره دې پوره بندوبست وکړای شي .

د طوطي د زده کړې کار باچا خپلو وریرونو ته وسپاره . پوهندویانو د طوطي د جهالت په هکله یوه ځانګړې غونډه وکړه . آخر استادان دې پایلې ته سره ورسیدل چې د طوطي د اوسیدو ځاله چې د ځان لپاره یې له وچو خلو نه جوړه کړې ده، د دې جوګه نه ده چې د علم او پوهې دومره لوی سمندر پکې ځای شي او زده کړه دې پکې وکړای شي . پس هر څه د مخه پکارده چې د طوطي لپاره یو قفس جوړ کړل شي .

د دې کار لپاره یو پخ ته وینا وشوه چې یوه د سرو زرو پنجره جوړه کړي . پخ هم د خپل هنر ښایست او د لاس جادو څرګندکړ او داسې یوه پنجره یې تیاره کړه چې خلک به یې له ډیرو لیرې ځایونو څخه لیدو ته راتلل . ځینې خلکو به د پنجرې په لیدو سره وویل چې دا ځل به طوطي خامخا ښه زده کړه کوي . خیر هر څه چې وي . طوطي که پوهه ترلاسه کوله او که نه ، خو د سرو زرو پنجره خو یې تر لاسه کړه . رښتیا هم چې بختور طوطي و.

پخ خپلې روپۍ واخیستې او په خوشحالۍ سره خپل کور ته رهي شو . استاد طوطي ته سبق ښودل پيل کړل او د یو کتابتون غوښتنه یې هم وکړه .

د باچا وراره هم د استاد غوښتنې سره سم د ټول هیواد څخه خطاطان راغونډ کړل . هغوی د کتابونو پر لیکلو پيل وکړ . ډیر زر د کتابونو یو لوی څلی جوړ شو . هر چا به چې دومره کتابونه ولیدل نو همدا به یې ویل چې شاباش ! اوس به د پوهې هیڅ کمی پاتې نشي .

خطاطانو دومره روپۍ ترلاسه کړې چې د ټول عمر نیستي یې ختمه شوه او ښه خوشحاله خپلو کورونو ته روان شول .

د باچا وریرونو د دومره ارزښتناک قفس د ساتنې لپاره هم پوره تابیا ونیوله . یو څه نوره سمونې هم پکې وشوې او ځلا هم ورکړل شوه تر څوښه پړک وکړي . د قفس خبره دومره مشهوره شوه چې خلکو به ویل تعلیم او پوهه مخ په وړاندې روانه ده .

ګڼ شمیر سړي د قفس د ساتنې لپاره وګمارل شول . یوه بله ډله په دې دنده وګمارل شوه تر څو پر ساتونکوهم نظر وساتي . د هرې میاشتې په آخر کې به د ساتونکو جیبونه ګرم وو او ښایسته لوړه تنخواه یې ترلاسه کوله .
----- ۲-----
په دې دنیا کې د ډیرو څیزونو کمی دی . خو د ګوتنیونکو او غیبت کونکو هیڅ کمی نشته . خلکو دا خبره په خوله راواخیسته چې د قفس ساتنه خو په سمه توګه کیږي . خو دغریب طوطي پرواه هیڅوک هم نه کوي .

دا خبره د باچاتر غوږونو هم ورسیده او هغه خپل وریرونه راوغوښتل او پوښتنه یې ترینه وکړه .

ــ دا زه څه اورم ؟

وریرونو یې وویل .

ــ زمونږ د سر تاجه ! که تاسو حقیقت معلومول غواړی نو پخ او پوهاند او خطاطان راوغواړی . له هغو خلکو څخه هم پوښتنه وکړی چې د قفس په ساتنه ګمارل شوي دي . خلک خو ځکه داسې خبرې کوي چې خپله له لوږې مري او پر طوطي یې دا ورځ نه لوریږي .

باچا چې دا خبرې واوریدې نو سریې خلاص شو او خپل وریرونه یې هم په درنو انعامونو او سوغاتونو ولمانځل .

یوه ورځ باچا د طوطي د زده کړې د بهیر دلیدو هیله څرګنده کړه . په دې نیت هغه له خپلو وزیرانو او مشاورینو سره ښونځي ته راغلو . د باچا په راتلو د ښونځي په دروازه کې له ډولونو او باجو سره د هغه تود هرکلی وشو .

استادان ، پخ ، خطاطان او ساتونکي ټول سره راغونډ شول او د باچا د ستاینې لپاره یې سندرې پیل کړې . د باچا وریرونه هم ښه ټوغ وو . باچا وویل .

ــ حیران یم او ناز کوم چې زما هرکلي لپاره خلک دومره شور کوي .

وریرونو یې ورغبرګه کړه .

ــ دا خالي شور نه دی . په دې شور کې هم لوی مطلب پټ دی .

باچا چې دا هر څه ولیدل نو ډیر خوشحاله شو اوبیرته خپل ته محل ته روان شو . خو لا پرخپل فیل نه و سپور شوی چې یو ګوتنیونکي له یوه کونج څخه غږ پرې وکړ .

ــ باچا سلامته ! تاسو طوطي غریب هم ولید چې په کوم حال دی ؟

باچا ته ورپه یاد شول چې مارغه خو یې ونه لید . بیرته راستون شو او ویې ویل .

ــ زه غواړم طوطي هم وګورم .

بیا یې استادانو ته مخ کړ او ورته یې وویل .

ــ زه غواړم وګورم چې تاسو څنګه طوطي ته سبق ورزده کوی .

استادان په خپل کار بوخت شول او باچا د ښونې طریقه په خپلو سترګو ولیده . هغه له دې هر څه نه خوشحاله شو او په ډاډه زړه محل ته ستون شو .په تلو تلو کې یې دا حکم هم ورکړ چې ګوتنیونکی دې په غوږونویو څو کلک سوکه ووهل شي .

د قفس د ننه حال څه بل شان و . د اوبو او دانې نوم هم نه و . د کتابونو له امبار څخه پاڼې راشوکول کیدې او د قلم د څوکې په مرسته د غریب طوطي په ستوني کې ورمنډل کیدلې ،تر څو د کتابونو ټول علم د طوطي ماغزو ته هم ورسیږي . سندرې خو پریږده ، اوس د غریب طوطي په ستوني کې د چیغیدو تاب هم نه و پاتې . لنډه دا چې یو ډير ډارونکی منظر و .
------ ۳ ------
ورځې تیریدې او مارغه ورو په ورو مهذبه او با ادبه کیدو . اوس له پخوا نه ډیر غلی شوی و .بلکه نیم مړ نیم ژوندی و . خو ساتونکو ګمان کاوه چې دا د امید نښه ده او طوطي هوښیار شوی دی .

له دې هرڅه سره سره چې کله به سحر لمر راپورته شو نو طوطي به یې وړانګو ته کتل او کوښښ به یې کاوه چې خپلې کمزورې مخوکې سره د قفس دیوالونه مات کړي .لا یې هم هڅه کوله چې وزرونه ورپوي او والوځي . ساتونکو به چې د طوطي دا ناکامې هڅې ولیدې نو ویل به یې .

ــ څومره ګستاخه او بې ادبه دی .

هماغه وخت پخ راوغوښتل شو . هغه له خپل سامان سره راورسید . په قفس کې یې پورې راپورې د اوسپنې تارونه تیر کړل . د طوطي وزرونه هم غوڅ کړای شول .

استادانو په پوره ایماندارۍ سره یو ځل بیاخپل کار پیل کړ . پخ خپلې روپۍ واخیستې او کور ته ولاړ . ساتونکي ته هم د هوښیارۍ او خبردارۍ لپاره انعام ورکړل شو .

آخر طوطي مړ شو . خو هیڅوک خبر نه شول چې څنګه او کله ؟

ګوتنیونکو دا خبر هرې خوا ته خور کړ . باچا چې دا خبره واوریده نو خپل وریرونه یې راوغوښتل او پوښتنه یې ترینه وکړه .

ــ دا زه څه اورم ؟

وریرونو ځواب ورکړ.

ــ باچا سلامته ! د طوطي زده کړه سر ته ورسیده .

ــ نو اوس هغه یو خوا بل خوا ټوپونه نه وهي؟

ــ بالکل نه باچا سلامته .

ــ او الوځي هم نه ؟

ــ نه . بالکل نه الوځي .

ــ اوس هم که اوبه دانه ورنه کړل شي نو چیغې وهي ؟

ــ نه اوس بالکل چیغې نه وهي . غلی پر خپل ځای پروت دی .

ــ سندرې اوس هم وایي اوکه نه ؟

ــ نه سندرې هم نه وايي .

باچا امر وکړ .

ــ زه غواړم طوطي وګورم . زما مخې ته یې راولئ .

لږه شیبه وروسته طوطي د باچا مخې ته راوړل شو .

باچا خپل لاس سره هغه وخوځاوه . خو د طوطي په بدن کې د ژوند هیڅ نښه نه وه پاتې . کله یې چې د طوطي پر نس لاس وواهه نو صرف د کاغذونو غږ ترې راتلو چې په زوره پرې خوړل شوي وو .

د باندې ونو د پسرلي په مستانه هوا کې یو زړه راښکونکی اسویلی وکړ . خو طوطي اوس له دې ټولو خبرو څخه بې نیازه و .